شهرسازی ایران در دوران ساسانیان در عصر اردشیر اول و شاپور اول

شهر سازی و شهر نشینی دوره ساسانیان همانند دوره اشکانیان با ایجاد شهرهایی توسط شاهنشاهان نخستین ساسانی شروع شد . شهر «گور» یا « فیروز آباد » که توسط اردشیر اول پیش از پادشاهی وی بنا شده بود طبق طرح معمول دایره ای شکل که ویژه زمان « پارتیان » بود ساخته شد . در آغاز ، شهرها با نقشه های منظم و طرح و شبکه بندی ساخته می شدند . بقایای شهر فیروز آباد نشان می دهد که شهرها با شکل مدور و با محاسبات دقیق ریاضی ساخته شده است . طرح تاسیسات جدید شهر سازی در زمان شاپور اول تغییر کرد ؛ شهر بیشاپور در زمان وی بر طبق اصول سنن غربی که توسط « هیپو داموس» معمول گردید ، ساخته شده و دارای طرحی مستطیل شکل است که وضع طبیعی زمین را نیز تعقیب می کند و دو جاده شریانی یکدیگر را در مرکز شهر به طور عمودی ، قطع می نمایند . ساسانیان بانیان بزرگ شهرها به شمار می روند و منابع تاریخی وسعت شهرسازی را که تقریبأ در زمان همه شاهان این سلسله معمول بوده ، گزارش می دهد . متأسفانه از طرح موسساتی که شاهان ایرانی ، اسرای رومی خود را در آنها مستقر ساختند ، اطلاع داریم . شاپور اول آنان را در گندی شاپور جای داد . خرابه های این شهر بین دزفول و شوشتر واقع است و تقریبأ سراسر آن درزیر گاو آهن منهدم شده است . طرح مستطیل وسیعی است که شباهتش به طرح اردوگاههای نظامی رومی عجیب می نماید . همین امر را در ایوان کرخه نزدیک شهر باستانی شوش می توان دید . تمام شهرهایی که در این دوره مورد مطالعه قرار گرفته اند همانند شهرهای اشکانی دارای نقشه های متفاوت مدور ، بیضی ، چند ضلعی و چهار ضلعی هستند که معرف شهر سازی دوران ساسانی می باشند تمامی این شهرها همانند شهرهای اشکانی بابارو و خندق مستحکم می شدند و طبقات مختلف اجتماعی در قسمتهای متفاوت از یکدیگر در شهرجای می گرفتند .